İSTANBUL - Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı Prof. Dr. Haluk Eraksoy, HIV'in 'cinsel temas', 'kan ve kan ürünleri' ile 'anneden bebeğe' geçebileceğini belirtti. "Virüsün sınıfta bulaşma olasılığı, öğrenci servis aracının kaza yapması olasılığından binlerce kez düşük" diyen Eraksoy, HIV'in hangi yollarla bulaşıp bulaşmayacağına ilişkin şu bilgileri verdi HIV taşıyıcısı, AIDS hastası sayılır mı? Hayır. İkisi aynı şey değil. AIDS, HIV'li hastaların son dönemlerini ifade eder. AIDS kelimesi HIV'li biri için kullanılamaz. HIV, yıllar sonra, hasta tedavisiz bırakıldığı, ihmal edildiği takdirde o evreye ulaşır. Hastalığının farkında olmayan kişilerin akıbetini ifade eder. Bu çocuk için böyle bir şey yok. Taşıyıcı olduğu belirlenmiş ve takibe alınmış. Virüs saçtığı bile söylenemez.
HIV hangi yollarla bulaşır? Virüs, ya cinsel temas, ya kan ve kan ürünleri ile ya da anneden bebeğe bulaşır.
Cinsel ilişkinin riski nedir? Bulaşmaların yüzde 80-85'i korumasız cinsel ilişki yoluyla olur. Bulaşma riski, yüzde 0.01- yüzde 1'dir.
Bulaşmada kadın ve erkek farkılılığı var mı? Kadından erkeğe geçmesi daha seyrektir. Ancak erkekten kadına bulaşma oranı, 20 kat daha fazla. Ayrıca sünnetsiz erkekler ve âdet dönemindeki kadınların virüse yakalanma oranı daha yüksek.
Ya homoseksüel ilişki? Bulaşma olasılığı heteroseksüel ilişkiye göre daha fazla. İhtimal yüzde 3'e çıkıyor.
Kan ve kan ürünleri yoluyla nasıl bulaşır? Bulaşmaların yalnızca yüzde 10-15'i bu yolla gerçekleşiyor. Bugün için kan ve kan ürünleriyle bulaşma riski azaldı. Çünkü nakledilecek kanlar test ediliyor ve taranıyor. Artık bu risk 2 milyonda bir.
Uyuşturucu bağımlıları için risk nedir? Tek bir enjeksiyonla 'binde 5 ile yüzde 1' arasında. Ayrıca bir kişiden kan alınırken HIV virüsü bulaşmış enjektör iğnesinin batması sonucu oluşacak bulaşma riski de, binde 3'tür. Risk Hepatit B'li bir kan için yüzde 30, Hepatit C'de ise yüzde 3.
Anneden bebeğe nasıl geçer? Bulaşma, bebek anne karnındayken nadir görülür. Daha çok doğum veya emzirme sonrasında olur. Bunun oranı da tüm bulaşmaların yüzde 3 ila 5'idir. HIV virüsü taşıyan anneden bebeğe geçme oranı ise yüzde 15-40 arasında.
Ne gibi önlemler alınabilir? Doğum öncesi önlemler ve tedavi sayesinde risk yüzde 7'ye düşebiliyor. Anne emzirmemeli.
Ağızdan öpüşme veya gözyaşıyla bulaşır mı? Bulaşmaz diyemem ama oranı on binde 9'dur.
Aynı ortamda bulunmakla bulaşır mı? Hayır. Günlük sosyal temas, yanak yanağa öpüşme, sarılma, kucaklaşma, tokalaşma, aynı büro ve evi paylaşma, sinek sokmasıyla bulaşmaz. Yine aynı masada yemek yemek, aynı tabak ve kaşığı kullanmak, aynı telefonla konuşmak virüsü bulaştırmaz. Bu örnekleri aynı havuzu, havluyu ve tuvaleti kullanmak şeklinde de çoğaltabiliriz.
HIV'in dezenfeksiyonu mümkün mü? Sperm ve vajina salgısındaki HIV, dış ortamda birkaç saatte, kuru ortamda ise yarım saatte ölür. HIV, kurumuş kanda da kısa zamanda ölür. HIV'li eşyayı birkaç dakika kaynatarak ya da 60 derecede 30 dakika ısıtarak virüs öldürülür. Sulandırılmış çamaşır suyu temas ettiği HIV'i 10 dakika içinde öldürür.
Deriden nasıl arındırılır? Su ve sabunla en az 15 saniye iyice yıkamayla deriden uzaklaştırılabilir. Yaralanma durumunda yara yeri, önce sabun ve su ile iyice yıkanmalı, ardından tentürdiyot veya betadin gibi bir antiseptik ile temizlenmeli. Yiğit'in sınıfında doktor ve hemşire olmasını nasıl buluyorsunuz? Buna gerek yok. Önlemleri teatral hale getiriyor.
Çocuklar hangi konularda uyarılmalı? Öncelikle çocuklar arasındaki 'kan kardeşliği' töresi ortadan kaldırılmalı. Kanın başka birine bulaştırılmayacağı öğretilmeli.
HIV'in erken ya da geç teşhisinin etkisi ne? Geç kalınmışsa, virüsü baskılamak ve vücudu hastalıklardan korumak zorlaşır. Hastalar uzun yıllar virüs miktarları yükselmeden ve bağışıklık durumları bozulmadan yaşayabiliyor.